Aderverkalking is de benaming van een aantal processen waarbij slagaders als het ware ‘dichtslibben’. Het dichtslibben van de aderen gebeurd niet van het ene op het andere moment. Het is een proces dat vaak jaren in beslag neemt. Door bijvoorbeeld een hoge bloeddruk wordt de binnenbekleding van de bloedvaten, het endotheel, aangetast. Op de beschadigende plekken kunnen zich vetten afzetten waardoor het endotheel naar binnen wordt gedrukt. Hierdoor kunnen de bloedvaten vernauwen en zelfs verstopt raken. Deze combinatie van processen leidt tot een vermindering van doorstroom van het bloed, wat kan betekenen dat het weefsel en de organen die door deze bloedvaten worden voorzien minder, te weinig of soms zelfs geen bloed meer krijgen.
Normale verouderingsprocessen, ongezonde voeding en andere levensgewoonten, vooral roken! dragen in belangrijke mate bij aan het proces van atherosclerose.
Aderverkalking is eigenlijk een zwelling in de bloedvatwand ten gevolge van ophoping van cholesterol en dode witte bloedcellen.
1. Binnenbekleding bloedvat (endotheel)
2. ophoping van cholesterol, vet, dode witte bloedcellen
3. verkalkte kern
4. bindweefsellaag
5. spierlaag
Er zijn drie stadia’s van aderverkalking:
Stadium 1
De binnenste bekleding van de bloedvaten bestaat uit platte cellen, de endotheellaag. Het eerste begin van aderverkalking is een beschadiging van deze endotheellaag.
Stadium 2
Door de beschadiging van de endotheellaag kunnen zich vetten uit het bloed, bloedlipiden, vastzetten in en onder de beschadigde bloedvatwand. Deze bloedlipiden zijn kleverig, waardoor op de beschadigde plek ook weer bloedplaatjes vastkleven. Als reactie op de verdikking die hierdoor ontstaat, stuurt het lichaam zogenaamde macrofagen naar de verdikking. Deze macrofagen breken de verdikking weer af.
Stadium 3
Er treedt nieuwvorming op van spierweefsel en bindweeselcellen. Beiden zijn onderdeel van de bloedvatwand. Door verkalking wordt het bloedvat stugger, en dus kwetsbaarder. Bovendien is de verdikking onder de binnenste bloedvatwand, de endotheellaag, nog steeds (deels) aanwezig. Hierdoor vindt vaak vernauwing van het bloedvat plaats.
Symptomen
Als er aderverkalking optreedt in de benen wordt het ook wel claudicatio intermittens genoemd, of ook wel etalagebenen. Klik op de hyperlink om de specifieke symptomen van deze aandoening te bekijken.
Verder zijn er geen symptomen op te merken aangezien het dichtslippen van de vaten bij een patiënt niet opgemerkt wordt. Naargelang de aard van de vernauwde slagaders kunnen er zich in een latere fase problemen manifesteren.
Diagnose
Aderverkalking is geen diagnose op zich maar een risicofactor voor vele andere hart en vaat aandoeningen. Kijk voor algemene informatie over hart en vaatziekten op de hyperlink
Onderzoek naar snelheid van het bloed (vernauwing)
Het Doppler-onderzoek is een onderzoek naar de snelheid van de bloedstroom en de stroomrichting van het bloed. Hierbij wordt gebruik gemaakt van ultrageluidsgolven. Dit zijn geluidsgolven die niet hoorbaar zijn. De geluidsgolven worden uitgezonden door een zender, transducer genaamd. Deze wordt geplaatst op de huid. Deze tranducer is tegelijk ook de ontvanger van de golven die teruggekaatst worden.
Het bloed bevat ontelbare bloedlichaampjes die geluidsgolven kunnen terugkaatsen. Afhankelijk van de stroomsnelheid van het bloed wordt er een hoger of lager geluid weergegeven. Dit noemt men het Doppler-effect. Op deze manier kan de snelheid en de richting van de bloedstroom worden gemeten. Als het bloed veel sneller stroomt, is er een vernauwing. Als er geen stroom wordt waargenomen, is het bloedvat verstopt.
Dit onderzoek wordt soms gecombineerd met een echografie. In dat geval spreken we van een Duplex-onderzoek.
Tijdens het onderzoek neemt de patiënt plaats op een stoel of onderzoekstafel. Op de huid wordt gel aangebracht. Met de gel wordt een goed contact tot stand gebracht tussen de transducer en de huid. De transducer is verbonden met een computer, die de teruggekaatste geluidsgolven vergelijkt met de verzonden geluidsgolven. Daaruit wordt opgemaakt wat de stroomsnelheid van het bloed is. Het onderzoek duurt ongeveer 30 tot 45 minuten.
Oorzaken
• Roken, stress, overgewicht, weinig bewegen
• Hoge bloeddruk
• Suikerziekte
• Cholesterol, hoe meer cholesterol erin het bloed zit, hoe meer er achter blijft in het bloedvat
• Bestaande hart- en vaatziekten bv. hartfalen en trombose
Gevolg
Hartinfarct (Myocard Infarct)
Herseninfarct (Cerebraal Infarct)
Etalagebenen (Claudicatio Intermittens)
Hartkramp (Angina Pectoris)
Epidemiologie
Hart –en vaatziekten vormen nog altijd de belangrijkste doodsoorzaak in Nederland,met 33% van de totale sterfte. Per jaar sterven in ons land meer dan 45.000 mensen aan deze aandoeningen. Cerebrovasculaire aandoeningen (CVA) vormen een belangrijk deel van de problematiek van hart –en vaatziekten. Per jaar sterven er meer dan 11.000 Nederlanders aan deze ziekten, waarvan driekwart aan een herseninfarct. Naar schatting worden er 41.000 personen voor het eerst door een CVA getroffen. Er overlijden in absolute zin meer vrouwen dan mannen aan hart –en vaatziekten. Wanneer rekening gehouden worden met de verandering in de leeftijdsopbouw van de Nederlandse bevolking is er continuering te zien van daling in sterfte aan hart –en vaatziekten.
Behandelen
Hoge cholesterol is niet onomkeerbaar. Betere leefgewoonten zoals een gezondere voeding en meer lichaamsbeweging kunnen de cholesterolspiegel verbeteren.
Daalt de cholesterolspiegel onvoldoende door deze maatregelen? Blijft de cholesterolspiegel sterk verhoogd? Dan kan het gebruik van cholesterolverlagende geneesmiddelen nodig zijn.
Een regelmatige en volgehouden inname van deze geneesmiddelen zal het risico op hart- en vaatziekten sterk verminderen. Daarnaast is het noodzakelijk dat de risicofactoren optimaal worden aangepakt. Een aangepaste behandeling van suikerziekte en te hoge bloeddruk kan de kans op vaatletsels drastisch verminderen.
In het ergste geval kan een medische ingreep nodig zijn. Er bestaan verschillende ingrepen voor de behandeling van vaatvernauwingen:
• Ter hoogte van het hart kan een ‘ballonnetje’ in de verstopte ader worden gebracht. Dit wordt kort tijd opgeblazen om de verstopping open te rekken.
• De bloedstroom kan ook worden hersteld met een bypassoperatie. Hierbij wordt een omleiding gelegd die de verstopping omzeilt.
• Voor de hersenbloedvaten en bloedvaten in de benen bestaan er eveneens speciale technieken om de bloedsomloop te herstellen.
Preventie
Voorkomen is altijd beter dan genezen. Daarom volgen hier enkele waardevolle tips die onder andere kunnen helpen het cholesterolgehalte onder controle te houden:
• Zorg voor een evenwichtig voedingspatroon
• Gevarieerd eten
• Beperking van verzadigde vetten zoals roomboter, volle melk, vette vleeswaren
• Inname van veel groenten en fruit
• Matig gebruik van suiker en zout
• Inname van veel zetmeel en voedingsvezels
• Drink minstens 1.5 liter per dag
• Eet minstens tweemaal per week vis
• Stop met roken: Roken verhoogt de kans op hart- en vaatziekten
• Vermijd overgewicht
• Laat hoge bloeddruk behandelen
• Vermijd stress
• Zorg voor voldoende lichaamsbeweging
• Wees matig met alcohol
Fysiotherapie
De fysiotherapeut helpt om in beweging te blijven en de problemen te verminderen in het dagelijkse leven.
Doordat lopen pijn gaat doen (bij etalagebenen), gaan veel mensen op een andere, geforceerde manier lopen. Dit is bedoeld om klachten te vermijden en kost veel energie. Looptraining onder begeleiding van de fysiotherapeut is effectief gebleken. Onder begeleiding leert u de coördinatie verbeteren en u kunt steeds verder lopen zonder pijn.
Het geven van de juiste informatie en goede voorlichting is een essentieel onderdeel van de fysiotherapeutische behandeling van aderverkalking. Om blijvend resultaat te boeken, is immers vaak een verandering van uw gedrag nodig.
De fysiotherapeut leert ook aan hoe men zelfstandig de klachten onder controle kunt houden. Hiervoor heeft de fysiotherapeut, naast de behandeling, een activeringsprogramma. Dit stimuleert de patiënt om na afloop van de therapie te blijven bewegen en de gezonde leefgewoonten voort te zetten.
Behandeldoelen
• Vergroten van de loopafstand
• Verhogen van de pijntolerantie / leren “door de pijn heen te lopen”
• Verminderen van angst voor de pijn
• Verbeteren van het looppatroon
• Ontwikkelen van een actieve leefstijl
• Verbeteren van specifieke vaardigheden
• Geven van informatie en voorlichting
Voor meer uitgebreide informatie verwijzen wij u naar
http://www.hartstichting.nl
