Ischias is een ander woord voor pijn door compressie (druk) op de grote beenzenuw waar hij uit het ruggenmerg ontspringt. Het is dus een zenuwpijn die begint in de rug, maar via de bil doorloopt tot in je been. Het is een pijn in de langste zenuw van je lichaam (nervus Ischiadicus). De pijn varieert van licht tot hevig en voelt ‘stekend’. Je kunt daarbij ook andere klachten hebben, zoals een branderig gevoel, spierzwakte, een verdoofd gevoel of tintelingen in been, voet of tenen. Je kunt ook spierkramp krijgen in je bil of been en verminderde reflexen in knieën en enkels. Ook al kan de pijn hevig zijn, het is bijna nooit zo dat de zenuw blijvend beschadigd is. Meestal gaat de pijn vanzelf over.
Het is verstandig om met ischias naar de dokter te gaan. Er wordt wel gedacht dat ischias een waarschuwing is voor een dreigende hernia (hoewel niet alle artsen het hier mee eens zijn). De pijn kan ook verband houden met een vernauwing van het wervelkanaal (het syndroom van Verbiest). De huisarts zal je in veel gevallen zowel gedoseerde rust als oefeningen aanraden. Hij zal je ook pijnstillers voorschrijven en in zeer ernstige gevallen soms een injectie geven. Ook is het verstandig om een tijd niet zwaar te tillen. Als de pijn verdwijnt en er daarna een doof gevoel in het been ontstaat of als je incontinent wordt voor urine moet je dit in ieder geval aan de (huis)arts melden.
De pijn treedt plotseling op en ‘schiet’ daarbij van boven naar beneden. Daarbij kunnen ook andere klachten optreden zoals een branderig gevoel, spierzwakte, een verdoofd gevoel of tintelingen in been, voet of tenen. Ook kan er spierkramp bij voorkomen.
Ischias betekent dus dat er klachten zijn maar waar de klachten precies door komen is niet altijd bekend. De huisarts of medisch specialist kunnen vaststellen of er verder onderzoek naar de oorzaak nodig is.
Symptomen
De symptomen van ischias zijn onder meer: pijn, gevoelloosheid, tintelingen, een brandend gevoel en overgevoeligheid in je onderrug, billen, heupen, en zelfs je benen, enkels en voeten. De pijn volgt een kenmerkend pad vanaf de onderrug, over de bil tot in de achterkant kuiten tot zelfs de voeten. Dit is dan ook het preciese verloop van de nervus ischadicus.
Lang zitten of staan wekt meestal deze klachten op.
Diagnostiek
De huisarts kan door van het stellen van vragen (dit heet ‘anamnese’) vaststellen of iemand ischias heeft. Met behulp van die vragen en in sommige gevallen een lichamelijk onderzoek, kijkt de huisarts waar de ischias vandaan komt.
De diagnose kan worden vermoed door een aantal verschijnselen:
• meestal is er pijn in de rug.
• wortelprikkeling van een of meer uittredende zenuwen, die zich meestal uit door uitstralende pijn in een been tot beneden het niveau van de knie.
• de pijn wordt erger als er aan de betreffende zenuw getrokken wordt, b.v. door het op de rug liggend gestrekt optillen van het betrokken been (proef van Lasègue).
• verminderde spierrekkingsreflexen in het aangedane segment (bij een hernia van de 5e lendenwervel b.v. vaak een verlaagde kniepeesreflex.
• het wordt vaak erger bij Hoesten, Niezen en/of Persen (HNP).
Oorzaken
Ischias ontstaat door ‘druk’ op de zenuw. Dit kan komen door een zwangerschap of bevalling, door zwaar tillen, een verkeerde lichaamshouding of een verkrampte bilspier. Vaak is de oorzaak onduidelijk en gaat de pijn vanzelf weer weg. Mogelijke andere oorzaken zijn (o.a.) Hernia, artrose van wervelkolom, rugbreuk, kleine spataders, zwangerschap (door druk op de wervels). Stress kan ook een rol spelen, want dat zorgt er soms namelijk voor dat je de houding verandert en de rug te zwaar belast.
Epidemiologie
Hier zijn geen betrouwbare cijfers over te vinden. Wel staat vast dat de instroom in de WAO als gevolg van lage rugklachten wordt geschat op meer dan dertig procent! Het gaat hier dan vaak om ernstige aspecifieke rugklachten en hernia’s, maar ook om vrij zeldzame afwijkingen aan de wervelkolom, zoals een aangeboren afwijking of vergroeiing van de wervelkolom (de ziekte van Scheuermann), een vernauwing van het wervelkanaal (stenose), of om een ziekte die de wervelkolom aantast, zoals bij de ziekte van Bechterew.
Behandeling
Ischias wordt in een eerste fase behandeld met pijnstillers en anti-inflammatoire middelen (ontstekingsremmende middelen), zo nodig via injecties. Als dat geen resultaat oplevert, worden enkele infiltraties van corticoïden (rechtstreeks in het gewricht) gegeven en moet de patiënt een licht korset in gegoten hars dragen om de lumbale wervelkolom te laten rusten (gedurende 4 tot 6 weken).
Als een dergelijke behandeling na maanden nog geen resultaat oplevert, als de ischias invaliderend is of hevige pijn veroorzaakt, kan een heelkundige behandeling van een discushernia worden overwogen.
In geval van blijvend verergeren van de klachten, ondraaglijke pijn of zadelanesthesie (geen gevoel/aansturing meer van de genitaliën en anus, het gebied wat precies op een fiets zadel zit) daarentegen dient dringend heelkundig te worden ingegrepen: de patiënt moet meteen worden geopereerd om de platgedrukte zenuwwortel vrij te leggen om erger letsel te voorkomen.
Fysiotherapie
De behandeling is gerelateerd aan de oorzaak. Dus in het geval van een hernia zal onder andere worden geprobeerd door middel van mobilisatie de zenuw weer vrij te krijgen op de hoogte waar de hernia zit. Verder bestaat een groot stuk van de behandeling uit advies over hoe de rug het best te belasten bij tillen maar ook lopen of zitten. Het is namelijk zaak om de zenuw rust te geven, dus moeten de provocatie moment tot het minimum worden beperkt.
Voor meer uitgebreide informatie verwijzen wij u naar:
http://www.werkendlichaam.nl/aandoeningen/pagina/9
http://www.medischestartpagina.nl/Ziektebeelden/I/ischias/index.html
